تعارف
باڪو جي آتش گاهه، جنهن کي سورخاني جو باهه مندر پڻ چيو ويندو آهي، آذربائيجان جي سڀ کان وڌيڪ دلچسپ تاريخي ۽ مذهبي نشانين مان هڪ آهي. باڪو جي سورخاني ضلعي ۾ واقع، هي مندر پنهنجي ابدي شعلن ۽ امير ثقافتي ورثي لاءِ مشهور آهي. آتش گاهه، جنهن جي فارسي ۾ معنيٰ آهي “آگ جو گھر”، صدين کان هندو، سک ۽ زرتشتي عقيدتمندن لاءِ عبادت جي جاءِ رهي آهي، جيڪا ان کي روحاني اهميت جو هڪ منفرد مقام بڻائي ٿي.

تاريخ ۽ شروعات
آتش گاهه جي شروعات قديم زماني کان ٿي آهي جڏهن زرتشتي، دنيا جي قديم ترين مذهبن مان هڪ جا پيروڪار، باهه کي هڪ مقدس عنصر طور پوڄيندا هئا. ابشيرون جو علائقو، جتي باڪو واقع آهي، قدرتي گئس سان مالا مال آهي، ۽ صدين تائين، زمين جي اندر گئس جي ذخيرن جي ڪري زمين مان شعلا خود بخود نڪرندا هئا. انهن هميشه ٻرندڙ شعلن هن جڳهه کي هڪ قدرتي عبادت جي جاءِ بڻائي ڇڏيو.

17 هين ۽ 18 هين صدي دوران، مندر هندستان جي هندو ۽ سک واپارين ۽ مسافرن لاءِ هڪ اهم زيارتگاهه بڻجي ويو، خاص طور تي جيڪي شيوا ۽ جوالا ديوي روايتن جي پيروي ڪندا هئا. مندر ۾ مليل ڪيترائي لکت سنسڪرت، پنجابي ۽ فارسي ۾ آهن، جيڪي ان جي گهڻ ثقافتي اثر کي ظاهر ڪن ٿا.

آرڪيٽيڪچرل معجزو
اتيشگاه هڪ پنج-گوني جوڙجڪ جي پيروي ڪري ٿي، جنهن ۾ هڪ مرڪزي باهه جي قربانگاهه آهي جيڪا صحن سان گھريل آهي جنهن ۾ ننڍڙا ڪمرا آهن جيڪي ڪڏهن تپسيا ڪندڙ پادري ۽ زائرين کي رهندا هئا. مندر جي مکيه قربانگاهه، مرڪز ۾ بيٺل، هڪ قدرتي گئس وينٽ تي ٺهيل هئي، جيڪا باهه کي مسلسل ٻرڻ جي اجازت ڏئي ٿي. مندر جي اڏاوتي انداز فارسي، مغل ۽ آذربائيجاني اثرن کي ظاهر ڪري ٿي، جيڪا صدين کان مختلف ثقافتن ۽ مذهبي روايتن جي ميلاپ کي ظاهر ڪري ٿي.

باهه جو رجحان
اتيشگاه ۾ باهه، جيڪا ڪڏهن قدرتي طور تي زير زمين گئس جي رساو سان سڙي وئي هئي، 19 صدي جي آخر ۾ علائقي ۾ گئس جي تمام گهڻي ڪڍڻ جي ڪري پراسرار طور تي ختم ٿي وئي. اڄ، باهه جي باهه کي مصنوعي طور تي سائيٽ جي تاريخي ماحول کي برقرار رکڻ لاءِ ٻاريو ويندو آهي، ان جي ورثي کي باهه مندر جي طور تي محفوظ رکڻ لاءِ.

مذهبي ۽ ثقافتي اهميت
آتشگاهه مختلف عقيدن لاءِ هڪ احترام لائق جڳهه هئي:

زردشتي يقين رکندا هئا ته باهه پاڪائي ۽ الاهي موجودگي جي نمائندگي ڪري ٿي.

هندستان جا هندو ۽ سک باهه کي اگني (آگ ديوتا) ۽ شيو جي توانائي جي هڪ صورت طور ڏسندا هئا، جنهن جي ڪري انهن کي هن جڳهه سان روحاني تعلق قائم ٿيو.

مندر فارس، هندستان ۽ قفقاز علائقي جي وچ ۾ واپار، ثقافت ۽ ايمان لاءِ هڪ ملاقات جي جڳهه طور ڪم ڪيو.

موجوده صورتحال ۽ سياحت
يونيسڪو جي عالمي ورثي واري جڳهه قرار ڏنل، آتشگاهه هاڻي هڪ عجائب گھر ۽ محفوظ تاريخي جڳهه آهي. سياح انهن لکتن، نوادرات ۽ چيمبرن کي ڳولي سگهن ٿا جيڪي ڪڏهن سفر ڪندڙ راهبن ۽ واپارين کي رهندا هئا. اهو ڪيترن ئي مذهبي روايتن جي ميلاپ ۽ علائقي جي گهري جڙيل روحاني تاريخ جي ثبوت طور ڪم ڪري ٿو.

نتيجو
سورخاني جي آتشگاهه مذهبي رواداري، ثقافتي تبادلي ۽ تاريخي ورثي جي علامت طور بيٺو آهي. جيتوڻيڪ ان جا اصل شعلا ختم ٿي ويا آهن، ان جو روحاني چمڪ جاري آهي، جيڪو دنيا جي سياحن کي ڇڪيندو آهي. هي سائيٽ اسان کي قديم انساني جستجو، فطرت جي اسرار، ۽ ايمان جي دائمي طاقت جي ياد ڏياري ٿي.

آتش گاهه جو دورو صرف تاريخ ۾ سفر نه آهي پر عقيدت ۽ روحانيت جي ابدي شعلن کي خراج تحسين پڻ آهي.

آتش گاهه # فائر ٽيمپل # باڪو # زرتشتي ورثو # ثقافتي تاريخ

هن ڪيس ۽ سنڌ، پاڪستان ۾ هندو ۽ سنڌي برادري کي متاثر ڪندڙ ٻين مسئلن جي وڌيڪ اپڊيٽ ۽ تفصيلي ڪوريج لاءِ، سنڌ سماچار سان ڳنڍيل رهو.